Rzecz o Stefanie Michniku w wersji polskiej i angielskiej (A thing about Stefan Michnik, in Polish and English – 28 IX 1929 – 27 VII 2021

Autor: Jarek Micewski

O zmarłym człowieku należy pisać dobrze, albo wcale… „Dnia 27 lipca 2021 w Gettysburgu zmarł mój brat Stefan Michnik” – poinformował w nekrologu na stronie wyborcza.pl redaktor naczelny „Gazety Wyborczej” Adam Michnik.
„Mój Brat wiele wycierpiał z mojego powodu, choć nie z mojej winy” – czytamy.

Ale co dobrego napisać o Stefanie Michniku który w okresie stalinizmu był sędzią Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie. Sam wybrał swoją drogę życia. Przewodniczył składom sędziowskim, które schwytanych żołnierzy podziemia niepodległościowego i członków dawnej partyzantki antyhitlerowskiej skazywały na śmierć lub wieloletnie więzienie. Śledztwo w jego sprawie prowadził pion śledczy IPN.

Stefan Michnik tak mówił o sobie:

Używano nas, młodych sędziów, do rozpoznawania tych spraw, dlatego że nas łatwo można było dostosować do sytemu, używać jako bezwiedne narzędzie terroru w stosunku do niewinnych ludzi. Nam wtedy imponowało powiedzenie o zaostrzającej się walce klasowej i nieprawdę powie ten, kto by twierdził, że wtedy z niechęcią rozpatrywał sprawy. Ja wiem, że raczej ludzie garnęli się do tych spraw, sam muszę przyznać, że kiedy dostałem pierwszy raz poważną sprawę, to nosiłem ją przy sobie i starałem się, żeby mi tej sprawy nie odebrano – tak mówił!

1969 roku po wydarzeniach Marca 68, – jak przekonują ci którzy brali udział w tych rozruchach domagając się zmiany władzy, ale nie ustroju. postanowił opuścić PRL w którym mu się tak dobrze powodziło… Nie dostał wizy w Stanach Zjednoczonych, więc zamieszkał w Szwecji.

Kibice Śląsk Wrocław przed wyjazdem na mecz do Goeteborga w lipcu 2015 roku (Śląsk w Szwecji przegrał 0-2) ustalili adres placówki, w której przebywał były sędzia, a 12 z nich udało się w okolice domu spokojnej starości. Sympatycy Śląska skandowali niedaleko placówki hasła: „Stefan Michnik, morderca”, „Precz z komuną”. Informowali też mieszkańców okolicznych domów, że jeden z ich sąsiadów to „komunistyczny zbrodniarz”.

„Dom starców, gdzie wylądował u schyłku swoich dni stalinowski morderca jest położony na peryferyjnej, cichej dzielnicy. W spokojnym miejscu. Ośrodek jest ogrodzony, brama wjazdowa – zamknięta. Ale to nie przeszkodziło wykrzyczeć haseł znanych z wszelkich demonstracji niepodległościowych i antykomunistycznych” – pisał o zdarzeniu Roman Zieliński, redaktor naczelny portalu fanslask.

Po półwieczu od podpisania przez niego ostatniego wyroku, nie stanął przed polskim sądem. IPN rozważał wniosek o ekstradycję, wystawiono także Europejski Nakaz Aresztowania. Przymusowe postawienie Michnika przed sądem było praktycznie niemożliwe. a wnioski o wydanie go były odrzucane.

A oto kilka z procesów, w których uczestniczył Stefan Michnik

1.majora Zefiryna Machalli (wyrok śmierci, pośmiertnie rehabilitowany, skład sędziowski podjął wspólną decyzję o niedopuszczeniu obrońcy do procesu, o wykonaniu wyroku nie poinformowano rodziny),
2. pułkownika Maksymiliana Chojeckiego (niewykonany wyrok śmierci),
3. por. Andrzeja Czaykowskiego, w którego egzekucji uczestniczył,
4. majora Jerzego Lewandowskiego (niewykonany wyrok śmierci),
5. pułkownika Stanisława Weckiego wykładowcy Akademii Sztabu Generalnego (13 lat więzienia, zmarł torturowany, pośmiertnie zrehabilitowany),
6. majora Zenona Tarasiewicza,
7.pułkownika Romualda Sidorskiego redaktora naczelnego Przeglądu Kwatermistrzowskiego (12 lat więzienia, zmarł wskutek złego stanu zdrowia, pośmiertnie zrehabilitowany),
8. podpułkownika Aleksandra Kowalskiego,
9. majora Karola Sęka, artylerzysty spod Radomia, przedwojennego oficera, potem oficera Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (wyrok śmierci, stracony w 1952).

CZEŚĆ ICH PAMIĘCI!

I tak zanotowała Historia –   Tortury i śmierć

^^^

Piszę z opóźnieniem i w skrócie o tym wydarzeniu ale i z niemałym zdziwieniem, bo zauważyłem że nie wiele napisano na Antypodach w prasie polonijnej o tej śmierci brata Adama Michnika. A może jednak któraś z organizacji współpracująca z GW wysłała kondolencje do redaktora Gazety Wyborczej…?

To Whom It May Concern” (from Wiki)

Stefan Michnik (28 September 1929 – 27 July 2021) was a military judge of the Soviet-dominated regime in post-World War II Poland, and a captain in the communist Polish People’s Army. He was involved in the politically-motivated arrest, trial, imprisonment and/or execution of a number of Polish anti-communist fighters and activists. Many of those persecuted by Michnik also fought against Nazi Germany during World War II, as members of the Polish resistance,

After de-stalinization, Michnik went into exile in 1968, and had lived in Sweden.

After the collapse of communism in Poland (1989), Michnik was formally implicated by the Polish justice system in communist crimes relating to his tenure as a military judge.

Stefan Michnik was the son of Helena Michnik and Samuel Rosenbusch nicknamed „Emil” or „Miłek” (born around 1904). His mother was a Polish-Jewish teacher in Drohobycz and an activist for the Communist Party of Western Ukraine the Communist Party of Poland and the Stalinist Union of Polish apatriots. His father was a Jewish lawyer and communist activist, executed around 1937 in the Soviet Union during the Great Purge.

Michnik’s half-brother (on his mother’s side) was Adam Michnik, the editor-in-chief of the Polish newspaper, Gazeta Wyborcza

Michnik became a judge in postwar Poland after completing an eight-month course for military judges in Jelenia Góra.

At the beginning of 1951 Michnik was assigned a position with the Warsaw Regional Military Court (Wojskowy Sąd Rejonowy, WSR) and two weeks later imposed his first sentence against Stanisław Bronarski,charged with anticommunist activities, while he was a member of the AK, NSZ and NZW. Bronarski (exonerated in post-communist Poland)^[8] was given five consecutive death sentences and executed on 18 January 1951 at the Mokotów Prison. Michnik took part in the Trial of the Generals, dubbed a judicial murder by historians, with 40 death sentences pronounced in the fall of 1951, half of them carried out (see list of the 21 executed officers by name, with Stefan Michnik as one of the sentencing judges).

The list of Polish Army officers sentenced by Michnik, and rehabilitated without exception (also posthumously) included:

Major Zefiryn Machalla – death sentence issued by Michnik, the jury took a joint decision not to allow defense in the proceedings; Machalla’s family was not informed about the execution;

Colonel Maksymilian Chojecki – death sentence, not executed;

Major Andrzej Rudolf Czaykowski – death sentence, Michnik participated personally in his execution;

Major Jerzy Lewandowski – death sentence, not executed;

Colonel Stanisław Wecki – lecturer at the Academy of the General Staff, sentenced to 13 years in prison, and died as a result of torture;

Major Zenon Tarasiewicz, case Sr 12/52, 12 years;

Colonel Romuald Sidorski – editor in Chief of the Quartermaster Review, sentenced to 12 years in prison, and died because of lack of medical assistance;

Lieutenant Colonel Aleksander Kowalski, and;

Major Karol Sęk – artilleryman from Radom, officer of the anticommunist National Armed Forces, and death sentence, executed in 1952.

After being denied a US visa, Michnik fled Poland for Sweden during 1968 Polish political crisis. He lived as a retired librarian in a small town of Storvreta near Uppsala

He built connections with Radio Free Europe and the Paris-based Kultura, where he wrote articles under the anonym „Karol Szwedowicz”

Since August 2007 the Polish Institute of National Remembrance deliberated on a motion to request his extradition.On 25 February 2010, the Military Garrison Court in Warsaw at the request of the investigation division of the IPN issued an official arrestc warrant for Stefan Michnik.In October 2010, Polish prosecutors issued a European Arrest Warrant (EAW) on the same basis.On 18 November 2010, the court in Uppsala refused to extradite Stefan Michnik back to Poland explaining that his alleged criminal acts (see communist crime) committed in Poland fall outside the statute of limitations in Sweden.

On 8 November 2018, the Military Court in Warsaw issued for the second time a European Arrest Warrant in connection with 30 offences that Michnik committed in the years 1952–53 against representatives of the democratic opposition and former members of the Underground State, including unlawful death sentences. Michnik had claimed that he wasn’t aware of the death sentences, which, according to him, was a decision made higher up in the judicial hierarchy. A Swedish court in Gothenburg refused Poland’s appeal for the extradition of Stefan Michnik.

In his final years, he lived at a nursing home in Gothenburg. He died on 27 July 2021, at the age of 91. His half-brother Adam published his obituary in Gazeta Wyborcza.

Jarek Micewski