Żydowski Obwód Autonomiczny

AUTOR:ARTUR SOŁONKA

Żydowski Obwód Autonomiczny–  terytorium wchodzące w skład Federacji Rosyjskiej. Od południa graniczy z Chinam – wzdłuż rzeki Amur, na zachodzie z obwodem amurskim a na wschodzie z Krajem Chabarowskim.

Ziemie nad rzeką Amur zamieszkane były w czasach przedhistorycznych przez plemiona Tunguzów, Rosyjska kolonizacja terenów obecnej republiki rozpoczęła się w XVII wieku. Po zajęciu przez wojska rosyjskie region zasiedlany był przez Kozaków, staroobrzędowców rosyjskich chłopów, a od końca XIX wieku przez Koreańczyków.

W okresie rewolucji bolszewickiej w Rosji ziemie te weszły w skład Republiki Dalekiego Wschodu, która istniała w latach 1920–1922. Później stanowiły część Kraju Chabarowskiego. W 1928 władze radzieckie postanowiły zasiedlić te tereny ludnością żydowską. Był to jeden z planów polityki etnicznej Józefa Stalina, którego celem było przeciwdziałanie szerzącemu się w ZSRR ruchowi syjonistycznemu.

Żydowscy przesiedleńcy w Birobidżanie w 1929 r. /INTERIA.PL/materiały prasowe

Żydowski Obwód Autonomiczny w składzie powstał 7 maja 1934. W latach 30. XX wieku wielu Żydów w ZSRR zmuszono do migracji do Birobidżanu. Mimo to Żydzi w Żydowskim Obwodzie Autonomicznym nigdy nie stanowili większości mieszkańców.

Od 1991 Żydowski Obwód Autonomiczny znajduje się w składzie Federacji Rosyjskiej jako jedyny z pięciu radzieckich obeodów autonomicznych. Utrzymał dawny status i nazwę. Przez terytorium Żydowskiego OA przechodzi Kolej Transsyberyjska. Według danych z 2005 Rosjanie stanowią 88,8%, Ukraińcy 4,5 % Ale uwaga: Żydzi : 1,8%, inni 4,9% Północną i zachodnią część zajmują niewysokie pasma górskie (wysokość do 1209 m n.p.m.), na południu i wschodzie płaska, silnie zabagniona Nizina Amursko-Sungaryjska.

W takich domach żyła większość mieszkańców obwodu /INTERIA.PL/materiały prasowe.

Klimat chłodny, kontynentalny. Zaznacza się wyraźny wpływ monsunów Gęsta sieć hydrograficzna. Największymi rzekami są: Amur, Bira, Kur. Dużą część powierzchni pokrywają naturalne formacje roślinne – lasy iglaste (tajga) i mieszane. Rozwinięty przemysł elektrotechniczny, maszynowy i odzieżowy, nadto metalowy, materiałów budowlanych, skórzany, drzewny i spożywczy. Eksploatacja rud ołowiu i cyny, wydobycie surowców skalnych. Uprawa pszenicy, jęczmienia,owsa, ziemniaków i warzyw Chów i hodowla bydła, trzody chlewnej i drobiu.Główne ośrodki: Birobidżan, Obłucze, Bira, Leninskoje…

Birobidżan

Pierwsze wzmianki na temat Żydowskiego Obwodu Autonomicznego pochodzą z drugiej połowy lat 20. dwudziestego wieku. Zgodnie z koncepcją o samostanowieniu narodów, według której nie może istnieć naród bez ziemi, bolszewicy postanowili stworzyć również i Żydom ich kąt w swoim państwie, szczególnie, że udanie się do Palestyny nie było raczej możliwe

Potrzebę stworzenia takiego regionu jasno zadeklarował Abraham Bragin, prawnik pochodzenia żydowskiego. Początkowo długo deliberowano, gdzie umieścić Żydów: myślano o Krymie, wybrzeżach Morza Azowskiego oraz stepach Kaukazu. Ostatecznie postanowiono stworzyć „nową Palestynę” przy granicy z Chinami, u zbiegu rzek Biry i Bidżanu. W stosunku do biblijnej ziemi obiecanej lokalizacje nowej Palestyny można było uznać za żart.

Fontanna w Birobidżanie ^ Birobidżan – „ziemią obiecaną”?

Żydów postanowiono wysłać na rubieże wielkiego imperium, gdzie większość stanowią bagna i mokradła, temperatura jest przeciętna i jest dosyć wilgotno. Nic dziwnego, że sami obdarowani byli równie szczęśliwy z tego prezentu, jak Eskimosi wysłani na Madagaskar. Koncepcja nie spotykała się z entuzjazmem środowisk żydowskich, uważano bowiem, że powstanie ŻOA ma na celu likwidację ruchów syjonistycznych oraz odciągnięcie Żydów od chęci powrotu do Palestyny. Bibżańsk miał być nową ziemią obiecaną i jednocześnie gwarantem uspokojenia roszczeniowej grupy etnicznej. Niemniej decyzja zapadła – towarzysz Stalin pokiwał z aprobatą głową i 7 maja 1934 roku z wielką pompą ogłoszono powstanie Żydowskiego Obwodu Autonomicznego. Chociaż pierwsi żydowscy koloniści zaczęli przystosowywać dorzecze Bidżanu już od 1928 roku, niemniej nigdy nie stanowili oni na tym terenie znaczącej większości. Środowisko międzynarodowe, zazwyczaj przychylnie nastawione do pomysłów generalissimusa Stalina, również i tę koncepcję uznało za dobrą. Pomysł wysłania Żydów daleko w odmęty Azji zyskał wielu zwolenników – brytyjski polityk baron Marley zaproponował nawet, by wysłać tam Żydów z Rzeszy.
***

Pomnik skrzypka na dachu Foto: Wikimedia.

Jak zatem wyglądał Żydowski Obwód Autonomiczny? Tak jak każde cudo komunistycznego projektu – wysłani tam koloniści natrafili na region zacofany i biedny, gdzie z racji pogody i braku urbanizacji panowały tyfus i inne choroby. Nieliczni Żydzi nie mieli wielkiego wyboru jeżeli chodzi o zatrudnienie. Na terenie Bibżańska znajdywało się kilka fabryk (w tym okien, obuwia i smarów) oraz kilka kołchozów. Robiono jednak co można, aby ŻOA naprawdę stał się żydowski. W ramach unarodowienia regiony oficjalnym językiem urzędowym był jidysz, chociaż w szczytowym okresie jedynie jedna trzecia mieszkańców potrafiła się nim posługiwać. Stawiano pomniki żydowskim pisarzom, m.in. Szolemowi Alechejowi. Wydawano też gazety w języku żydowskim, na przykład „Birobidżaner Sztern”, który jednak mało kto mógł czytać. Rzecz jasna nie można było uświadczyć w ŻOA jakikolwiek przybytków religijnych, władza bolszewicka prowadziła bowiem bezpardonową walkę z wszelkimi przejawami religianctwa i klerykalizmu. Judaizm nie był tu wyjątkiem.

Dalsze losy „Nowej Palestyny” były już zupełnie inne. Z roku na rok ubywało w niej Żydów, którzy niekiedy tylko mogli opuszczali swoją „ziemię obiecaną”. Dzisiaj większość mieszkańców stanowią Rosjanie i Ukraińcy.

Historia ŻOA dobrze obrazuje politykę narodowościową bolszewików: z jednej strony stworzyli oni podmiot administracyjny i głosili piękne hasła o samostanowieniu narodów, z drugiej dokładnie kontrolowali wszystkie przejawy działalności na jego terenie i nie pozwolili aby zyskało ono prawdziwą niezależność.

Pomnik pierwszych osadników.^^^

Źródła: Histmag/ Wikipedia/Interia-materiały prasowe/ materiały własne/ Nasze Pismo (dwumiesięcznik)

Opracował Artur Sołonka

#########################

np.pl