Aniołowie są wśród nas! Historia Romualda Traugutta

Autor; Ewa Michałowska -Walkiewicz

Aniołowie są wśród nas

Cytadela Warszawska, to szczególny pomnik polskiego męczeństwa i bohaterstwa, została nazwana przez Rosjan na cześć cara Aleksandra, Cytadelą Aleksandrowską. Jest to twierdza rosyjska, zbudowana w Warszawie na rozkaz cara Mikołaja I Romanowa. Po upadku powstania listopadowego, wzniesiono ją z zamysłem wszczęcia wzmożonej kontroli nad miastem, będącym ośrodkiem polskiego ruchu niepodległościowego. Z czasem jednak, twierdza ta pełniła rolę ciężkiego więzienia oraz miejsca straceń polskich działaczy narodowych i rewolucjonistów. W jej X Pawilonie, osadzeni byli najwięksi polscy patrioci.

Wszystko dla ratowania Polski

Romuald Traugutt wielki polski patriota, który z czasem został mianowany trzecim dyktatorem powstania styczniowego, wierzył że ono właśnie może doprowadzić do przywrócenia niepodległości ukochanej Ojczyźnie Polaków. Gdy powstanie wybuchło w dniu 22 stycznia 1863 roku, Romuald Traugutt objął komendę nad lokalnymi oddziałami kobryńskimi. Był on pośród żołnierzy oddziałów powstańczych, szczególnie popularną osobą. Przez długi czas odmawiał przystąpienia do powstania styczniowego, wolał on przełożyć jego wybuch na dalszy termin, aby lepiej się przygotować. Jednak po namowie, został wcielony w szeregi powstańcze. Był on wielce szanowany przez swoich podwładnych, gdyż urządził on w dniu 17 maja 1863 roku udaną zasadzkę na oddział rosyjski stacjonujący pod Horkami. Z jego ręki zginęło wielu wrogów wolnej Polski. Stoczył on jeszcze kilka zwycięskich potyczek, nad mniejszymi oddziałami rosyjskimi patrolującymi powstańczą okolicę. Ostatnia bitwa z oddziałami Traugutta, miała miejsce pod Kołodnem, lecz ta jednak zakończyła się porażką. W lipcu 1863 roku, Romuald Traugutt postanowił udać się do Warszawy, by tam naocznie skontrolować powstańczą sytuację.

Pobyt w Warszawie

W stolicy Królestwa Polskiego, Romuald Traugutt stawił się przed Wydziałem Wojny Rządu Narodowego. Od niego właśnie w dniu 15 sierpnia 1863 roku, otrzymał jednocześnie awans na generała. Następnie został wysłany do Francji, gdzie miał szukać możliwości pozyskania pomocy dla polskich powstańców. Misja ta nie przyniosła jednak sukcesu. Po powrocie Traugutta do walczącej Ojczyzny, został wybrany dowódcą powstania nad wszystkimi jego jednostkami. Jego przywództwo miało charakter tajny. Siedzibą dyktatora było warszawskie mieszkanie przy ul. Smolnej 3, a sam Traugutt przybrał pseudonim Michał Czarnecki. Przyjął on również wymyśloną tożsamość konspiracyjną, podając się za kupca pochodzącego z Galicji. Romuald Traugutt podjął się próby reorganizacji sił powstańczych i przekształcenia słabo uzbrojonych i luźno zorganizowanych oddziałów partyzanckich, w regularną walczącą armię.

Aresztowanie

Romuald Traugutt, mimo że przestrzegał wszelkie reguły konspiracji, został aresztowany przez rosyjską policję w nocy z 10 na 11 kwietnia 1864 roku, o godzinie 2 nad ranem w swojej warszawskiej kwaterze w mieszkaniu Heleny Kirkorowej. Jak się wkrótce okazało, został on wydany przez Artura Goldmana. Początkowo Romuald Traugutt przetrzymywany był na Pawiaku. Tutaj długie wieczorne godziny spędzał on na modlitwie i rozmyślaniu. Miał on nikłą iskierkę nadziei, że może cudem odzyska wolność. Podświadomie wiedział, że nawet gdy on jako dyktator przebywa w więzieniu, powstanie ciągle trwa i jest na drodze do zwycięstwa. Jeden ze współwięźniów Traugutta relacjonował swojej żonie tak….Traugutt… dziwny człowiek z mojej celi. Modli się i z kimś rozmawia, kogo reszta nasza nie widzi. Gdy pewnej nocy Traugutt się źle poczuł, podszedłem do jego łóżka i spytałem czy mu czego nie podać. Byłem tam koło niego niedługą chwilę. On zaś rano dziękował mi, że spędziłem z nim nad jego łóżkiem całą noc. Rzeczywiście z kimś on wtedy rozmawiał, komuś dziękował, ale komu….czyżby to był jego anioł stróż, którego on nie rozpoznał….

Pobyt na cytadeli

Z czasem władze carskie podjęły decyzję, aby Traugutta przewieźć na cytadelę warszawską. Więziono go zatem w X pawilonie. Okrutnymi metodami śledczymi, Rosjanie próbowali wydobyć z niego informacje dotyczące dowództwa powstania, jednak Traugutt nie wydał nikogo i nic wiążącego nie powiedział. W czasie jednego z przesłuchań miał on wypowiedzieć słynne zdanie:

Idea narodowości jest tak potężną i czyni tak wielkie postępy w Europie, że ją nic nie pokona.

W dniu 19 lipca 1864 roku, rosyjski Audytoriat Polowy wydał wyrok. Romuald Traugutt został zdegradowany do stopnia szeregowego i skazany na karę śmierci. W dniu 5 sierpnia 1864 roku wyprowadzono Traugutta na stoki cytadeli. Przed nim ustawiono w kilku szeregach wszystkich więźniów, którym jeden do drugiego skrępowano ręce kajdańczymi łańcuchami. Tak więc najmniejszy ich ruch wydawałby głośny dźwięk. Romuald Traugutt po usłyszeniu wydanego na siebie wyroku śmierci, zdjął sobie okulary i połą swojego surduta zaczął je przecierać. Po ich przetarciu wykonał ruch, którym chciał je z powrotem założyć….lecz jednak domniemał chyba, że i tak wkrótce nie będą mu potrzebne zatem rzucił je w stronę braci współwięźniów. Któryś z nich mimo skrępowanych rąk i w dodatku bezszelestnie złapał okulary dyktatora, które już w wolnej Polsce stanowią cenny eksponat muzealny. Jak to zrobił ów więzień, tego do dziś nie wie nikt. Wyrok wykonano przez powieszenie tej znakomitej postaci zapisanej złotą czcionką w historii Polski. Przed ciałem Romualda Traugutta zgromadzony tłum więźniów śpiewał pieśń… Święty Boże….Gdy skończono śpiewać jakiś dziwny pogłos sierpniowego dnia, dał słyszeć w głębi dalsze intonacje tej religijnej pieśni. Czyżby to byli Aniołowie, którzy podsycali mistykę tego niezwykłego zdarzenia?

Ewa Michałowska -Walkiewicz

Od red.np.pl Autorkę i Czytelników przepraszam za opóźnienie w publikacji tego artykułu, spowodowane sytuacją zdrowotną redaktora

#########################################

np.pl