Motto: „Ludzie? Wiatr nimi miota. Nie mają korzeni – to im bardzo przeszkadza. /Mały Książę/

Antoine de Saint-Exupery: „żeby pisać, trzeba żyć”

AUTOR: JOLANTA V. MIARKA

   100 książek XX wieku – lista książek ogłoszona na łamach francuskiego dziennika „Le Monde w 1999 roku. Pozycje te zostały wybrane z wcześniej przygotowanej listy 200 książek w głosowaniu, w którym wzięło udział 17 tys. Francuzów.

  1. Obcy –  mikropowieść autorstwa francuskiego pisarza i noblisty Alberta Camusa. przedstawiająca losy człowieka wyobcowanego w świecie zła i hipokryzji, wydana w 1942 w Paryżu. Przekład na język polski wydano w 1958… W latach 1948–1989 książka była ocenzurowana w PRL.

 2. W poszukiwaniu straconego czasu, W poszukiwaniu utraconego czasu autobiograficzny cykl powieściowy Marcela Prousta.W świadomości czytelników powieść łączona jest przede wszystkim z motywem reminiscencji wywołanej przypadkowo przez zewnętrzny bodziec; dla bohatera bodźcem takim jest smak zamoczonej w herbacie magdalenki. Magdalenka – to małe francuskie ciastko pieczone w specjalnych foremkach…

  3. Proces – surrealistyczna powieść Franza Kafki. (Głównym bohaterem powieści jest Józef K., kawaler, prolu prokurent bankowy, mieszkający w mieście, określanym jako „stolica”. Pewnego dnia budzi się w swoim mieszkaniu i zostaje zaskoczony najściem urzędników, którzy oświadczają mu, że zostaje aresztowany, mimo iż NIC  złego nie popełnił. Mimo aresztowania może prowadzić normalne życie, musi jedynie pozostać do dyspozycji sądu. Pomimo pozorów normalności w życiu  Józefa K. następuje seria absurdalnych niezrozumiałych wydarzeń. 

I pozycja 4.”Mały Książę” autorstwa Antoine’a Saint-Exupert’ego wydana w 1943 w Nowym Jorku; przetłumaczona na ponad 300 języków bądź dialektów, sprzedana w ponad 140 milionach egzemplarzy, należy do klasyki światowej Literatury.

 Wyjątkowość tego utworu należy rozpatrywać w szerszym kontekście, bo: tylko pozornie jest to lektura przeznaczona dla dzieci. Pod warstwą baśniowej fabuły pełnej wieloznaczności, znajduje się też wątek realistyczny i psychologiczny.

– Nie cierpię ludzi, którzy piszą dla zabawy, szukają efektów, trzeba mieć po prostu coś do powiedzenia – mawiał Antoine de Saint-Exupéry.

Urodził się 29 czerwca 1900 w Lyonie. Studiował architekturę w École des Beaux-Arts.W latach 1921- 1923 odbył służbę w lotnictwie wojskowym, następnie został pilotem lotnictwa cywilnego, m.in. linii Francja-Afryka oraz w Ameryce Południowej. W prozie opartej głównie na wątkach autobiograficznych, należącej do klasyki literatury współczesnej, głosił braterstwo wszystkich ludzi, potrzebę odwagi, prawości i moralnego obowiązku.

„Gdyby to samo pisał ktoś inny, np. ktoś kto siedzi w przytulnym wnętrzu za biurkiem i głowiący się nad zbawieniem ludzi, zalecający im męstwo, ofiarność oraz solidarność, to ta egzaltacja, to poetyzowanie, to wszystko mogło by być nie do zniesienia, gdyby nie było zaświadczone własną biografią pisarza” – pisała Anna Bukowska w książce „Saint-Exupéry czyli paradoksy humanizmu”.

Powstanie książki

Przypuszcza się, że zamiar napisania Małego Księcia powstał latem 1941 roku, kiedy pisarz przebywał w szpitalu w Los Angeles. Problemy zdrowotne pogłębione były przez osobiste kłopoty: Saint-Exupéry przeżywał rozterki związane z opuszczeniem OJCZYZNY (po inwazji niemieckiej na Francję. Z rozstaniem z najważniejszą w jego życiu osobą – matką oraz labilnością emocjonalną (m.in stany lękowe, drażliwość, a także nagłe wybuchy gniewu lub płaczu) jego związku z żoną Consuelą -rzeźbiarką i malarką….(cyt. „Ale ja chyba nie zawsze wiedziałem, jak troszczyć się o Ciebie” )

Mały Książę jest książką opowiadającą o dorastaniu do wiernej miłości do prawdziwej przyjaźni i odpowiedzialności za drugiego człowieka. Stawia pytania o hierarchię wartości czy sens więzi między ludźmi.

  Za postacią głównego bohatera skrył się sam Exupéry. W dzieciństwie nawet nazywany był przez rodzeństwo królem-słońcem, co miało też związek z arystokratycznym pochodzeniem. Spotkanie Małego Księcia z pilotem jest rozmową pisarza z samym sobą, powrotem do tematów, które zawsze dla niego były istotne, szukaniem odpowiedzi na wiele pytań.

Oryginalny manuskrypt z odręcznymi notatkami i podpisem autora Małego Księcia, jak również różne projekty i rysunki próbne zostały nabyte w 1968 roku przez Pierpont Morgan Library w Nowym Jorku. Rękopis ten zawiera skreślone treści, które ostatecznie nie zostały opublikowane w ramach edycji książki. Muzeum, oprócz rękopisu, posiada także kilka akwarel autorstwa Antoine de Saint-Exupery’ego, które także nie znalazły się w książce.

Pierwsze polskie wydanie w przekładzie Józefiny Felińskiej. którego korekty dokonał Bruno Schulz i pod którego nazwiskiem ukazało się tłumaczenie, pochodzi z roku 1936. W 2008 opublikowano nowy przekład autorstwa Jakuba Ekiera.    Mały Książę wzbudził wyjątkowe zainteresowanie polskich czytelników. Dowodem na to jest nie tylko fakt, że przekładu tekstu z francuskiego na język polski podjęło się aż 18 różnych tłumaczy.  Mało znanym faktem jest to, że język polski jest pierwszym językiem na świecie, na który przełożono Małego Księcia (nie licząc oczywiście języka angielskiego, w którym książka ukazała się jeszcze na kilka dni przed wydaniem francuskim). Książka ukazała się nakładem Spółdzielni Wydawniczej Płomienie w tłumaczeniu Marty Malickiej już dwa lata po zakończeniu wojny (Warszawa, 1947. W Polsce Małego Księcia wydano także w języku łemkowskim.– Малий Прінц

Saint-Exupery – pilot wojenny

We wrześniu 1939 roku, kiedy wybuchła II wojna światowa pisał do przyjaciółki: „Jeśli nie będę walczył, rozchoruję się moralnie.  […] Chcą tu ze mnie zrobić instruktora, ratuj mnie. Zrób żebym został przydzielony do eskadry myśliwców. Wiesz dobrze, że nie kocham wojny, ale nie mogę zostać na tyłach i unikać ryzyka. Trzeba brać udział w wojnie, ale nie mogę tego mówić dopóki spaceruję po Tuluzie. To byłaby ohydna rola, nie można mówić my i izolować się. Albo, jeśli się wówczas mówi my, jest się świnią”.

Po wielu staraniach, wbrew orzeczeniom lekarskim, został przydzielony do grupy rozpoznawczej w Szampanii. Ze swego samolotu oglądał klęskę Francji i tragiczny exodus rodaków. Z tych lotów zwiadowczych, tzw. straconych misji, powstała książka pt. „Pilot wojenny” (1942).

Od 1940 do 1943 przebywał w Stanach Zjednoczonych. Zarzucano mu, że właśnie on, który wzywał do aktywnego zaangażowania, pozostał bierny wobec ruchów politycznych i społecznych swoich czasów, że zachował dystans w stosunku do wszystkich stronnictw  i ugrupowań. Saint-Exupery nie mógł pogodzić się z żadnym programem ideowym, żaden nie wydawał mu się dość dobry. Niepokój i rozgoryczenie, a przede wszystkim doświadczenia wojenne, załamały jego optymistyczną wizję świata. Bezradny wobec narastających problemów, niezdolny dostrzec perspektyw na przyszłość zwrócił się ku przeszłości. Znalazł schronienie w krainie dzieciństwa. Napisał „Małego księcia”. Była to ostatnia książka wydana za jego życia. Już po jego śmierci wydano „Twierdzę” nazwaną „biblią człowieczą”.

Zestrzelony podczas misji

W 1944 roku, w wyniku własnych starań, jako najstarszy z pilotów wojennych świata, został powołany do służby lotniczej. 1 sierpnia 1944 roku Francuz miał być wtajemniczony w plan desantu, a tym samym pozbawiony możliwości dawnych lotów. 31 lipca otrzymał ostatni rozkaz – zadanie rozpoznawcze na wschód od Lyonu. Niestety, nigdy już nie powrócił do bazy. Prawdopodobnie został zestrzelony przez niemiecki myśliwiec.

Przez wiele lat okoliczności śmierci autora „Małego księcia” nie były do końca wyjaśnione. W 1998 roku wyłowiono z Morza Śródziemnego w okolicy Marsylii bransoletkę należącą do pisarza, a kawałki jego samolotu znaleziono 13 lat temu i, dzięki numerom seryjnym, ostatecznie zidentyfikowano 7 kwietnia 2004 roku. Wiadomo, że maszyna wpadła do wody blisko wyspy Frioul, niedaleko Marsylii. Antoine de Saint-Exupery zginął podczas misji bojowej.

Słowa z opowieści o Małym Księciu ” jesteś odpowiedzialny za to co oswoiłeś” rozumiem jako wierność w przyjaźni i miłości. Przyjaźń może narodzić się nie tylko wobec drugiej osoby, ale też wobec zwierząt. Bez względu na to co oswajamy , czyli z kim się zaprzyjaźniamy musimy czuć się za to odpowiedzialni.

W lekturze Antoniego Saint – Exupery tytułowy Mały Książę próbuje oswoić lisa. Chłopiec zaprzyjaźnia się ze zwierzęciem stopniowo. To LIS karze Księciu się oswoić. Uczy go jak budować zaufanie i jak odkrywać w drugim człowieku coś wartościowego. Na przykładzie znajomości chłopca z lisem dowiadujemy się, że nie od razu należy angażować się głęboko w znajomość z drugim człowiekiem. Przede wszystkim musimy odkryć drugą osobę, stopniowo ją poznawać po to aby przekonać się czy jest to ktoś podobny do nas. Przyjaźń musi być zbudowana na bardzo trwałych fundamentach i przejść pewne próby czasu, wtedy dowiadujemy się czy ktoś lub my sami zasłużyliśmy na przyjaźń z drugą osobą

Powyżej ^ Pomnik Małego Księcia w Rewalu k.Gryfic/ Fot. Wikimedia Commons

Jolanta V. Miiarka

 Źródła: Własna książka „Mały Książę” (wydawnictwo SBM 80 stron) / Wikipedia/ Radio24/ Bryk / Foto: nocloo/ Inne.

Ludzie? (…) Wiatr nimi miota. Nie mają korzeni – to im bardzo przeszkadza…

############ np.pl ############